Overwerken, wat zijn de regels?
Overwerken: de FNV roept na de uitreiking van de Michelinsterren van vorige week 24 april jl. massaal op tot een grote cultuuromslag in de horeca. Onbetaald overwerken in de horeca zou de pan uitgerezen zijn. Natuurlijk zorgt de term overwerken niet alleen in de horecasector voor opgetrokken wenkbrauwen en een diepe zucht.
Overwerk
Van overwerk is sprake wanneer er incidenteel meer uren wordt gewerkt dan in de arbeidsovereenkomst is afgesproken. In de wet is niets geregeld over overwerk. In de Arbeidstijdenwet staan wel regels over maximale werktijden van werknemers. Zo mag de werknemer maximaal 12 uur per dienst werken en moet er tussen twee diensten in minimaal 11 uur rust zitten.
Tussen werkgevers en werknemers kunnen onderling afspraken worden gemaakt over overwerk. Deze afspraken kunnen opgenomen zijn in een cao, de arbeidsovereenkomst, in een personeelsreglement of personeelshandboek.
Let op: werkt de werknemer echter structureel over? Dan kan de werknemer recht hebben op een verhoging van het vaste aantal uren dat in diens arbeidsovereenkomst is opgenomen. Dit heet het rechtsvermoeden van arbeidsomvang (7:610 BW). Er wordt dan gekeken naar het gemiddeld aantal uren dat de werknemer in de laatste drie maanden gewerkt heeft.
Overwerkvergoeding
Dan is er het vraagstuk van de vergoeding: hoe zit het met overwerkuren? Het antwoord daarop verschilt per cao en per werkgever. Overeengekomen kan zijn dat overwerkuren boven op het normale salaris uitbetaald worden. Ook kan het zijn dat de werknemer recht heeft op toeslagen, bijvoorbeeld als er op zondag of op een feestdag (extra) werkzaamheden worden verricht. In sommige branches of functies zijn overwerkuren al opgenomen in het loon, omdat het onderdeel is van de functie die een werknemer bekleedt. Dit zie je bijvoorbeeld vaak terug bij managementfuncties. Ook kan overeengekomen zijn dat overwerkuren uitbetaald (gecompenseerd) worden in de vorm van vrije tijd. Dit heet de “tijd-voor-tijd”-regeling: voor elk overwerkuur ontvangt de werknemer één uur doorbetaalde vrije tijd. Dat laatst is het geval in de horeca cao (artikel 13) https://assets.khn.nl/uploads/downloads/khn-cao-jan-2023-scherm.pdf . De overwerkuren dienen dan in de daaropvolgende drie maanden gecompenseerd te worden in vrije tijd. Lukt dit niet binnen 3 maanden, dan moeten de resterende overuren binnen de drie daaropvolgende maanden tegen 100 procent vergoeding aan de werknemer worden uitbetaald.
Mag een werknemer verplicht worden overwerk te verrichten? en mag een werknemer weigeren overwerk te verrichten?
Of een werkgever de werknemer kan verplichten overwerk te verrichten hangt af van goed werkgeverschap & goed werknemerschap (artikel 7:611 BW). Dit artikel kan worden ingezet voor situaties die niet in de wet zijn geregeld. Daarbij spelen de feiten en omstandigheden een rol. Is het verrichten van overwerk noodzakelijk voor werkgever? Is het verzoek van werkgever redelijk? Is er rekening gehouden met de wensen en belangen van werknemer? Daarbij kan tevens de soort branche meespelen. Zo is het in de transportbranche niet toegestaan om langer te rijden dan de toegestane uren. Ook zwangere werknemers kunnen niet gehouden worden overwerk te verrichten.
Mag een werknemer overwerk weigeren?
Het antwoord op deze vraag is hetzelfde als op de vorige vraag en is dus afhankelijk van artikel 7:611 BW.
Tip Heeft u vragen over overwerk, check dan de cao, de arbeidsovereenkomst en eventueel het personeelsreglement of personeelshandboek. Indien u het antwoord hier niet kunt vinden dan valt u terug op het goed werkgeverschap & goed werknemerschap (artikel 7:611 BW). Indien er (nog) geen regels t zijn, dan adviseer ik hierover regels op te stellen. Let erop dat u daarbij de ondernemingsraad betrekt, aangezien hiervoor een instemmingsrecht van de ondernemingsraad geldt. Dit geldt ook wanneer u de bestaande regels wil wijzigen of intrekken.
